Jezioro Ełckie – znane w całym kraju wśród mazurskich jezior. Lubimy się nim chwalić a w wolnej chwili zachwycać. Urokliwe, piękne, w towarzystwie nietuzinkowej panoramy – kryje w sobie również tę gorszą stronę.

Stan wód naszego- Jeziora Ełckiego budzi niepokój.  Jak wykazują badania – osady denne jeziora  zawierają  niebezpieczne ilości związków biogennych, które „ rosną w siłę”, co zmierzać może do degradacji.  Niebezpieczne zjawiska postępujące w Jeziorze Ełckim doprowadzić mogą również  do wymierania organizmów zwierzęcych.

Na podstawie kompleksowych badań Jeziora  Ełckiego oraz jego dopływów, którym objęte zostały dwa minione lata: 2015 – 2016, sporządzono zestawienie niepokojących zjawisk. Badania miały na celu aktualną ocenę stanu troficznego jeziora Ełckiego, w tym wyznaczenie źródeł zanieczyszczeń badanego obiektu.

Badania wody, osadów dennych oraz pomiary hydrologiczne Jeziora Ełckiego i jego zalewni przeprowadzone zostały  na zlecanie: Gminy Miasta Ełk.

Opracowanie dla niniejszej jednostki przygotowała: dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM.

Szczegółowa analiza pozwoliła nie tylko na „sprecyzowanie zagrożeń” lecz również opracowanie metod ochrony  w celu zachowania potencjału jeziora. W raporcie uwzględniono i przygotowano propozycję możliwych rozwiązań  – Projekt Ochrony i Rekultywacji Jeziora Ełckiego.  

Działania proponowane na Jeziorze Ełckim to połączenie zabiegów ochrony – mające na celu ograniczenie ładunku zanieczyszczeń  z zabiegami rekultywacyjnymi  w samej misie jeziora, polegające na redukcji fosforu.

Władze miasta pracują nad możliwymi rozwiązaniami  o czym informować będziemy w kolejnych artykułach.

Najważniejsze wyniki badań nad stanem zanieczyszczeń Jeziora Ełckiego wraz z jego dopływami:

• spośród 15 analizowanych dopływów największy ładunek substancji biogennych, odpowiedzialnych za tempo eutrofizacji zbiornika „dostarcza” Rzeka Ełk.  Stanowi ona aż 89,8 i 93,8% całkowitego ładunku fosforu i azotu  pochodzącego z  punktowych źródeł zanieczyszczeń,
• wysoki ładunek wynosi również dopływ jeziora Sunowo. Udział pozostałych zanieczyszczeń – chociaż dużo niższy na tle Rzeki Ełk  – nie może być bagatelizowany  – ponieważ w ich przypadku fosfor pochodzi głownie z wylotów kanalizacji deszczowej i wiąże się z dopływem nieoczyszczonych ścieków. Wpływ to nie tylko na tempo eutrofizacji jeziora, ale również może stanowić zagrożenie epidemiologiczne,
• od początku czerwca obserwowano całkowity brak tlenu bądź jego wartości śladowe w części północnej i południowej. Niepokojącym zjawiskiem w naszym jeziorze jest fakt, że w szczytowym okresie stagnacji letniej, pojawiały się warunki beztlenowe – również w najgłębszej części jeziora,
• bardzo niepokojącym zjawiskiem, obserwowanym nawet w najgłębszej części zbiornika jest fakt, iż wraz ze spadkiem zawartości tlenu przy dnie rośnie zwartość fosforu mineralnego,
• dodatkowym zagrożeniem dla jakości wód są toksyny sinicowe , wśród nich wyróżnić można: hepatotoksyny – działające na komórki wątroby, neurotoksyny – zaburzające propagację impulsów nerwowych , cytotksyny – uszkadzające tkani innych narządów , oraz dermatoksyny – wywołujące podrażnienia i stany zapalne skóry,
• badania wykazały również bardzo wysokie liczebności bakterii Escherichia coli, przekraczające wartości dopuszczalne podane w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r., we wszystkich wylotach kanalizacji deszczowej –  z wyjątkiem wylotu przy ul. Zamkowej,
• dopływ zanieczyszczeń w tym zanieczyszczeń pochodzenia kałowego poprzez kanalizację deszczową,
• duży udział gruntów ornych oraz luźnej zabudowy sąsiadujący bezpośrednio ze sferą brzegową jezior,
• uruchomienie procesu zasilania wewnętrznego we wszystkich częściach jeziora, co sprawia, że osady denne stają się dodatkowym źródłem fosforu.

Przy stałym dopływie zanieczyszczeń allochtonicznych, rosnącej produktywności wód jeziorowych oraz pojawienia się warunków beztlenowych  przy dnie w czasie stratyfikacji termicznej, może dojść do uwolnienia dużej ilości fosforu z osadów dennych. Od tego momentu jezioro będzie ulegało przyśpieszonej eutrofizacji.

Szczegółowa analiza dopływów do Jeziora Ełckiego:

Dopływ 1  – wylot brzegowy przy ul. 11 listopada

Stwierdzono tu bardzo dużą liczebność bakterii Escherichia coli przekraczającą wartości dopuszczalne zawarte w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2011 r.

Wody tego dopływu określa się zatem jako próbki o zanieczyszczeniu kałowym.

Zaznaczyć należy fakt, że w okresie wzmożonego odpływu wód deszczowych (październik) liczebność bakterii Escherichia coli wynosiła 12 000 jtk/100 ml przekraczając tym samym 12-krotnie dopuszczalną normę.

Fosfor – 36,5 kg /rok

Azot – 225, 6 kg/rok

Dopływ 2  –  przy ul. Jagiełły

Bardzo wysoka liczebność bakterii Escherichia coli w okresie opadu atmosferycznego – październik jak i w okresach suchych (800-53 000 jtk/100 ml świadczy o stałym zanieczyszczeniu fekalnym, tego dopływu.

Fosfor – 32,4 kg/rok

Azot – 179,4 kg/rok

Dopływ  3  – wylot brzegowy kanalizacji deszczowej ul Kazimierza Pułaskiego

W listopadzie zaobserwowano  bardzo wysokie stężenia azotu ogólnego – 42,2 mg/N/l, fosforu ogólnego 14,7 mg P/l, sestonu 41,6 mg/l i ogólnego węgla organicznego 69,9 mg/l, oraz ekstremalnie wysokiej liczebności bakterii Escherichia coli 800 000 jtk/100 ml , co wskazuje na dopływ ścieków nieoczyszczonych. Tu również wysokie liczebności bakterii Escherichia coli przekraczały wartości dopuszczalne zawarte w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2011,  akt niniejszy stwierdzono we wszystkich analizowanych próbkach wody .

Fosfor – 44,0 kg/rok

Azot – 126,3 kg/rok

Dopływ 4 –  ul. Zamkowa

Biorąc pod uwagę wyniki badań, stwierdzono, że dopływ ten nie stanowi zagrożenia dla jakości wód Jeziora Ełckiego.

Dopływ 5  – wylot brzegowy kanalizacji deszczowej do rzeki Ełk przed ujściem do Jeziora Ełckiego – aleja w parku za Kościołem Katedralnym pw. Świętego Wojciecha.

W październiku stwierdzona tam m.in. bardzo wysokie liczebności bakterii Escherichia coli 94000 jtk/100 ml

Wartości dopuszczalne, określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2011 r były  przekroczone również w marcu i w kwietniu, co świadczy o stałym dopływie ścieków nieoczyszczonych. Stosunkowo wysoka była również zawartość  fosforu i azotu.

Fosfor – 123,1 kg/rok

Azot – 115,5 kg/rok

Dopływ  6 – wylot brzegowy kanalizacji deszczowej do rzeki Ełk przed ujściem do Jeziora Ełckiego ul. Kościuszki za Szpitalem Wojskowym

W czerwcu oznaczono tu najwyższa wartość ogólnego węgla organicznego 18.8 mg/l oraz wysoką liczebność bakterii Escherichia coli 1600 jtk/100 ml-co wskazuje na zanieczyszczenia pochodzenia fekalnego. Bardzo wysoką liczebność bakterii Escherichia coli 44 000 jtk/100 ml  stwierdzono również w październiku.

Dopływ 7  – dopływ jeziora Selment Mały do Jeziora Ełckiego

Wysoka zawartość bakterii Escherichia coli  12 000 jtk/100 ml przekraczająca dopuszczalne normy określone w Rozporządzeniu Ministra  Zdrowia z 2011 r. tu również wskazywać może  na zanieczyszczenia fekalne.

Fosfor –  80,1 kg/rok

Azot – 94, 5 kg /rok

Dopływ  8  – Dopływ Rzeki Ełk do Jeziora Ełckiego

Podczas intensywnych opadów deszczu w październiku – stwierdzono wysoką liczebność bakterii Escherichia coli 4000 jtk /100 ml przekraczającą dopuszczalne normy.

Uwzględniając przepływ wody oraz mierzone w niej stężenie substancji biochemicznych -stwierdzono ze Rzeka Ełk – jest największym zagrożeniem dla jakości wód Jeziora Ełckiego.

Fosfor -12 396 kg/rok

Azot -164 830 kg/rok

Dopływ 9 – ujście rzeki Ełk z części południowej jeziora Ełckiego, wieś Barany

Na tym stanowisku nie stwierdzono podwyższonej liczby bakterii  Escherichia coli.

Fosfor – 5754 kg/rok

Azot – 54 023 kg/rok

Dopływ 10 – ujście rowu melioracyjnego do części południowo-zachodniej Jeziora Ełckiego

Wyniki badań wskazały na okresowy dopływ zanieczyszczeń pochodzenia fekalnego.

Fosfor – 6,9 kg /rok

Azot – 407, 6 kg/rok

Dopływ 11 – na tym stanowisku nie stwierdzono podwyższonej liczby bakterii  Escherichia coli.

Fosfor  –116,9 kg/rok

Azot -1432 kg/rok

Dopływ 12 – dopływ naturalny ul . Zamkowa przed ul. Juranda

Dopływ nie stanowi zagrożenia dla jakości wód Jeziora Ełckiego

Dopływ 13  -dopływ Jeziora Sunowo za Gospodarstwem Rybackim ul. 11 Listopada

Na tym stanowisku nie stwierdzono podwyższonej liczby bakterii  Escherichia coli.

Fosfor – 680,8 kg/rok

Azot – 4727 kg/rok

Dopływ 14  – dopływ do części północnej Jeziora Ełckiego z Gospodarstwa Rybackiego

Wyniki badań na tym stanowisku wskazują na możliwość występowania okresowego zanieczyszczenia fekalnego.

Fosfor  – 6,3 kg/rok

Azot – 63,6 kg/rok

Dopływ 15 – to wylot brzegowy kanalizacji deszczowej do części środkowej Jeziora Ełckiego -deptak nad jeziorem przy ul. Wyszyńskiego

W październiku przy wysokich opadach deszczu stwierdzono tu  wysokie wartości sestonu przekraczającą dopuszczalne normy określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2011 r., co świadczy o wysokim zanieczyszczeniu kałowym.

Fosfor – 9,8 kg/rok

Azot – 55,3 kg/rok

Fot. M.D

M.D

Facebook

Twitter